Amjad Khoso MC 16 Article-Revised

Edited by Ali Ahmed Chhachhar

سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري ۽ ڀوتارڪي نظام

امجد علي کوسو

ڪنهن به قوم يا ملڪ جي عروج ۽ زوال جو دارومدار ان جي هلندڙ نظام، ثقافت، ريتن، رسمن ۽ رواجن تي هوندو آهي. سنڌ جيڪا پنهنجي ثقافت رسمن ۽ رواجن سان مالامال آهي. پر سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري وڏيرائي نظام سنڌ جي ثقافت رسمن رواجن ۽ ترقي تي وڏو خراب اثر وڌو آهي. سنڌ جيڪا صوفين، درويشن ۽ امن پسند ماڻهن جو ديس طور سڃاتو وڃي ٿو. پر ان جي ابتڙ سنڌ ۾ ڪارو ڪاري نظام هزارن بيگناه عورتن کي موت جي ور چاڙهي ڇڏيو آهي.

عورت کي هر معاشري ۽ مذهب ۾ وڏو درجو حاصل آهي. مثال طور مذهب اسلام عورت کي وڏي عزت ۽ اعليٰ درجو بخشو آهي اسان جي پياري نبي حضرت محمد ﷺ

فرمايو اهو مرد منهنجي لاءِ عزت وارو آهي جيڪو عورت جي عزت ڪري ٿو. پر افسوس سان چوڻو پوي ٿو ته اسان جي معاشري ۾ غيرت جي نالي تي تشدد ڪري قتل ڪيو وڃي ٿو. ڪارو ڪاري جيڪو اسان جي معاشري لاءِ ناسور بڻيل آهي سنڌ جي قبائلي ۽ ٻهراڙي وارن علائقن ۾ ڪارو ڪاري نظام عام ٿي چڪو آهي جيڪڏهن ڪا عورت پنهنجي پسند جي مطابق ڪنهن سان شادي ڪرڻ چاهي ٿي ته ان جي گهر جا ڀاتي ان کي ڪارنهن ڄاڻائي ان جي حياتي کسي ڇڏيندا آهن. اتر وارن علائقن ۾ ته ظلم جي انتها بڻيل آهي عورت کي ذاتي انا ۽ ذاتي جهڙن جي ڪري به ڪارنهن الزام ڏئي قتل ڪيو وڃي ٿو. اسان جي صوفين جي ديس سنڌ ۾ عورت جو خون سستو ٿي ويو آهي جيڪو انهن کي شڪ جي بنياد تي به هوا جي ڌيءُ جو رت وهايو وڃي ٿو. سنڌ جي ڪيترن ئي علائقن ۾ اهڙا واقعا پيش آيا آهن جتي ڀاءُ پيءُ پنهنجي نياڻي کي شڪ جي بنياد تي قتل ڪري ڇڏين ٿا ۽ بعد ۾ اهي پاڻ غمگني واري حالت ۾ مبتلا ٿي وڃن ٿا.

پوءِ انهن کي ان ڳالھ جو پشتاءُ ٿئي ٿو. ڇا پشتاءُ سان اها عورت ايندي؟ اڄ سنڌ جو هر پڙهيل لکيل فرد ان نظام خلاف آواز اٿاري ٿو هر باشعور نوجوان چاهي ٿو ته سنڌ ۾ غيرت نالي عورت جو قتل بند ٿيڻ گهرجي. سنڌ ۾ ڪيترائي بظام هلن ٿا جنهن جي ڪري سنڌ جو امن امان ۽ هتان جون حالتون خراب ٿي رهيون آهن. وڏيرائي نظام به انهن مان هڪ آهي. وڏيرائي نظام ۾ برادري جي هڪ شخص کي برادري جو وڏو يعني سردار يا چڱو ڪرار ڏئي مقامي رسمن ۽ رواجن وانگر برادري جي پڳ پارائي ويندي آهي وڏيرائي نظام ۾ برادري جا ماڻهون پاڻ ۾ هڪ ٿي ويندا آهن پر اهو نظام پوري برادري کي هڪ فرد يا گهراڻي جو غلام بڻائي ڇڏيندو آهي. جيئن وڏيرو چاهي برادري کي ان جو حڪم مڃڻو پوندو، وڏيرائي نظام ۾ غريبن تي ظلم ٿيندو آهي ۽ قبيلائي جهڙن جو وڌڻ به ان نظام جي ڪارڻ ٿيندو آهي. ڀوتارڪي نظام اڄڪلھ هڪ رسم ۽ رواج بڻجي چڪو آهي ۽ ان ۾ ماڻهن جو حق ماريو ويندو آهي. اڄ دنيا تيزيءَ سان ترقي  جي راهن ۾ گامزن ٿيندي وڃي ٿي پر افسوس سنڌ ۾ اڄ به هزارين نوجوان وڏيدن جي اوطاقن تي غلام بڻيل آهن انهن جي اڳيان پنهنجو ضمير جهڪائي چڪا آهن..

Edited by Ahtisham Memon

سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري ۽ ڀوتارڪي نظام

ڪنهن به قوم جي زوال ۽ عروج جو دارومدار اتان جي هلندڙ نظام ثقافت ريت رسمن ۽ رواجن تي هوندو آهي.اڄ سنڌ به انهيءَ نظام ۽ رواجن جي ور چڙهيل آهي سنڌ جيڪا پنهنجي ثقافت رسمن ۽ رواجن سان مالامال آهي.هتي هلندڙ ڪارو ڪاري وڏيرائي نظام سنڌ کي ترقي جي راھ ۾ پوئتي ڌڪي ڇڏيو.سنڌ جيڪي صوفين،درويشن ۽ امن پسند ماڻهن جو ديس طور تي سڃاتو وڃي ٿو، پر هتي ڪارو نظام هزارين بيگناھ عورتن کي موت جي حوالي ڪري ڇڏيو.سنڌ جي اندروني علائقن ۾ اهڙا واقعا روزمره جي بنياد تي ڏسڻ ۾ اچن ٿا.جنهن ۾ عورت کي شڪ جي بنياد تي ڪارو ڪري قتل ڪيو وڃي ٿو.ان کان علاوه جرڳو ڪري انهن کي هڪ هنڌ کان ٻي هنڌ تائين وڪري ڪري ڇڏين ٿا.تازو هاڻي وري سنڌ ۾ ڪارو ڪاري جا ٻيا به مسئلا ظاهر ٿيا آهن. جنهن ۾ ماڻهن ڌنڌا کولي ڇڏيا آهن، جيڪي عورت کي شڪ سان يا ڪوڙي خبر پوڻ تي ڪارو ڪري انهن کي هڪ هنڌ کان ٻي هنڌ کپائي پئسا وٺن ٿا. اهڙي ريت نه رڳو ڳوٺن ۾ بلڪه پوري سنڌ ۾ واقعا روزمره تي معمول بڻيل آهن. پر هڪ ڳالھ هيءَ به اهميت جي حامل آهي. ته عورتن کي هر معاشري ۽ هر مذهب ۾ وڏو مقام حاصل آهي.اسان جي مذهب اسلام ۾ به عورت کي وڏي عزت ۽ اعليٰ درجو حاصل آهي. اسان جي پياري نبي حضرت محمد مصطفيٰ ﷺ جن فرمايو ته اهو مرد منهنجي لاءِ عزت وارو آهي جيڪو عورت جي عزت ڪري ٿو. اهو مرد صبر ۽ تحمل وارو آهي. پر افسوس اسان جي معاشري ۾ غيرت جي نالي تي تشدد ڪري قتل ڪيو وڃي ٿو.ڪارو ڪاري جيڪو اسان جي معاشري لاءِ ناسور بڻجي چڪو آهي.سنڌ جي قبائلي ۽ ٻهراڙي وارن علائقن ۾ ڪارو ڪاري نظام عام بڻيل آهي.جيڪڏهن ڪا عورت پنهنجي پسند جي مطابق ڪنهن سان شادي ڪرڻ چاهي ٿي ان عورت کي آزادي نه آهي بلڪه ان جي گھر جا ڀاتي ان کي ڪارنهن ڄاڻائي ان جي حياتي کسي ڇڏين ٿا.اتر وارن علائقن ۾ ته ظلم جي انتها بڻيل آهي پر عورت کي ذاتي انا ۽ ذاتي جهڙن جي ڪري به ڪارنهن الزام ڏئي قتل ڪيو وڃي ٿو.اسان جي صوفين جي ديس سنڌ ۾ عورت جو خون ايترو سستو ٿي ويو آھي  جو صرف شڪ جي بنياد تي به هوا جي ڌيءَ جو رت وهايو وڃي ٿو.سنڌ جي ڪيترن ئي علائقن ۾ اهڙا واقعا پيش آيا آهنجتي ڀاءُ پيءُ پنهنجي نياڻي کي شڪ جي بنياد تي قتل ڪري ڇڏين ٿا ۽ بعد ۾ جڏهن  انهن کي قتل ڪرڻ کان پوءِ اهي ماڻهون پڇتاءُ واري حالت ۾ مبتلا ٿي وڃن ٿا،پوءِ انهن کي ان ڳالھ جو پڇتاءُ ٿئي ٿو. ڇا پڇتاءَ سان اها عورت واپس ايندي؟ نه ڪڏهن به ڪڏهن نه اڄ سنڌ جو هر پڙهيل لکيل فرد ان نظام خلاف آواز اٿاري ٿو هر باشعور نواجوان چاهي ٿو ته سنڌ ۾ عورت جي غيرت نالي قتل بند ٿيڻ گهرجي.سنڌ ۾ ڪيترائي اهڙا نظام هلن ٿا جنهن جي ڪري سنڌ جو امن امان ۽ هتان جون حالتون خراب ٿي رهيون آهن وڏيرائي نظام به انهن مان هڪ آهي وڏيرائي نظام ۾ برادري جي هڪ شخص کي برادري جو وڏو يعني مک ڪرار ڏئي مقامي رسمن ۽ رواجن وانگر برادري جي پڳ پارائي ويندي آهي،وڏيرائي نظام برادري جا ماڻهون ته پاڻ ۾ هڪ ٿي ويندا آهن.پر ان نظام پوري برادري کي هڪ فرزند يا گهراڻي جو غلام بڻايو ويندو آهي.جئين وڏيرو چاهي ان برادري جي ماڻهن کي ان جو حڪم مڃڻو پوندو آهي وڏيرائي نظام جيڪو غريب تي ظلم ٿيندو آهي ۽ قبيلائي جهڙن جو وڌڻ به ان نظام جو نسب آهي.ڀوتارڪي نظام نه پر اڄڪلھ هڪ رسم ۽ رواج بڻجي چڪو آهي جنهن ۾ ماڻهن جو حق ماريو وڃي ٿو. دنيا تيزي سان ترقي جي راهن ۾ گامزن ٿيندي وڃي ٿي پر افسوس سنڌ ۾ اڄ به هزارين نوجوان وڏيرن جي اوطاقن تي غلام بڻيل آهي ۽ انهن جو ضمير اهڙن ڀوتارن آڏو هميشه کان جهڪيل آهي. ھاڻي ضرورت ان ڳالھ جي آھي ته سنڌ مان وڏيراشاھي نظام ختم ڪري نياڻين کي ڪارو ڪاري جي الزام کان بچياو وڃي.

نالو امجد کوسو

رول نمبر_ 16/2K17 /MC

Revised

سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري ۽ ڀوتارڪي نظام

ڪنهن به قوم جي زوال ۽ عروج جو دارومدار اتان جي هلندڙ نظام ثقافت ريت رسمن ۽ رواجن تي هوندو آهي.اڄ سنڌ به انهي نظام ۽ رواجن جي ور چڙهيل آهي سنڌ جيڪا پنهنجي ثقافت رسمن ۽ رواجن سان مالامال آهي پر هتي هلندڙ ڪارو ڪاري وڏيرائي نظام سنڌ کي ترقي جي راھ ۾ پوئتي ڌڪي ڇڏيو.سنڌ جيڪي صوفين درويشن ۽ امن پسند ماڻهن جو ديس طور تي سڃاتو وڃي ٿو، پر هتي ڪارو نظام هزارين بيگناھ عورتن کي موت جي حوالي ڪري ڇڏيو.عورتن کي ڪنهن به معاشري ۽ مذهب ۾ وڏو مقام حاصل آهي.اسان جي مذهب اسلام به عورت کي وڏي عزت اعليٰ درجو بخشو آهي اسان جي پياري نبي حضرت محمد ﷺ فرمايو اهو مرد منهنجي لاءِ عزت وارو آهي جيڪو عورت جي عزت ڪري ٿو.پر افسوس اسان جي معاشري ۾ غيرت جي نالي تشدد ڪري قتل ڪيو وڃي ٿو.ڪارو جيڪو اسان جي معاشري لاءِ ناسور بڻجي چڪو آهي.سنڌ جي قبائلي ۽ ٻهراڙي وارن علائقن ۾ ڪارو ڪاري نظام عام بڻيل آهي.جيڪڏهن ڪا عورت پنهنجي پسند جي مطابق ڪنهن سان شادي ڪرڻ چاهي ٿي ته ان جي گھر جا ڀاتي ان کي ڪارنهن ڄاڻائي ان جي حياتي کسي ڇڏين ٿا.اتر وارن علائقن ۾ ته ظلم جي انتها بڻيل آهي عورت کي ذاتي انا ۽ ذاتي جهڙن جي ڪري به ڪارنهن الزام ڏئي قتل ڪيو وڃي ٿو.اسان جي صوفين جي ديس سنڌ ۾ عورت جو خون ايترو سستو ٿي ويو آھي،جو انهن کي شڪ جي بنياد تي به هوا جي ڌيءُ جو رت وهايو وڃي ٿو.سنڌ جي ڪيترن ئي علائقن ۾ اهڙا واقعا پيش آيا آهن،جتي ڀاءُ پيءُ پنهنجي نياڻي کي شڪ جي بنياد تي قتل ڪري ڇڏين ٿا ۽ بعد ۾ جڏهن بعد انهن کي قتل ڪرڻ پوءِ انهن کي غميگني واري حالت ۾ مبتلا ٿي وڃن ٿا،پوءِ انهن کي ان ڳالھ جو پشتاءُ ٿئي ٿو. ڇا پشتاءَ سان اها عورت ايندي نه ڪڏهن به ڪڏهن نه اڄ سنڌ جو هر پڙهيل لکيل فرد ان نظام خلاف آواز اٿاري ٿو هر باشعور نواجوان چاهي ٿو ته سنڌ ۾ عورت جي غيرت نالي قتل بند ٿيڻ گهرجي.سنڌ ۾ ڪيترائي نظام هلن ٿا جنهن جي ڪري سنڌ جو امن امان ۽ هتان جون حالتون خراب ٿي رهيون آهن وڏيرائي نظام به انهن مان هڪ آهي وڏيرائي نظام ۾ برادري جي هڪ شخص کي برادري جو وڏو يعني مک ڪرار ڏئي مقامي رسمن ۽ رواجن وانگر برادري جي پڳ پارائي ويندي آهي،وڏيرائي نظام برادري جا ماڻهون ته پاڻ ۾ هڪ ٿي ويندا آهن.پر ان نظام پوري برادري کي هڪ فرزند يا گهراڻي جو غلام بڻايو ويندو آهي.جئين وڏيرو چاهي ان برادري جي ماڻهن کي ان جو حڪم مڃڻو پوندو آهي وڏيرائي نظام جيڪو غريب تي ظلم ٿيندو آهي ۽ قبيلائي جهڙن جو وڌڻ به ان نظام جو نسب آهي.ڀوتارڪي نظام نه پر اڄڪلھ هڪ رسم ۽ رواج بڻجي چڪو آهي جنهن ۾ ماڻهن جو حق ماريو وڃي ٿو دنيا تيزي سان ترقي جي راهن ۾ گامزن ٿيندي وڃي ٿي پر افسوس سنڌ ۾ اڄ به هزارين نوجوان وڏيرن جي اوطاقن تي غلام بڻيل آهن انهن 

جي اڳيان پنهنجو ضمير جڪائي چڪا آهن.

نالو امجد کوسو

رول نمبر_ 16/2K17

Referred back
Too general. no figures, references of some report, no new angle aspect
U did not treated topic as was discussed.
 Too short. Subject line not proper. Mention it, whether its article or feature etc
Make it concrete and according to our discussion

سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري ۽ ڀوتارڪي نظام

سنڌ جيڪو قديم ثقافتي اعليٰ حيثيت  رڪندڙ صوبو آهي سنڌ ڌرتي کي صوفين جي ڌرتي به سڏيو وڃي ٿو.جنهن هميشه پيار امن ۽ محبت جو درس ڏنو آهي پر افسوس ڪجھ عرصن کان صوفن جي ڌرتي تي خون جي هولي هلي ٿي،سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري ۽ ڀوتارڪي نظام هن ڌرتيءَ جو سڪون ۽ امن بگاڙي ڇڏيو سنڌ ۾ هلندڙ ڪارو ڪاري ۽ ڀوتاري نظام ڪيترائي بيگناھ موت جي حوالي ڪري ڇڏيا. ڪيترن ئي مائرن جون هنجون اجاڙي ڇڏيون،هزارين ٻار يتيم ڪري ڇڏيا.ڪارو ڪاري نظام سنڌ جي قبائلي علائقن ۾ زياده پکڙيل آهي جنهن ۾ عورتن کي بيدردي سان قتل ڪيو وڃي ٿو، غيرت جي نالي تي هوا جي ڌئيرن جو خون پائي وانگر واهيو وڃي ٿو زيادتي انا ۽ ذاتي دشمني جي ڪري به عورتن کي بيگناھ قتل ڪيو وڃي ٿو.سنڌ جي ڪيترن علائقن ۾ تعنن ۽ ڪوڙن الزامن تي به بغير تحقيق جي ۽ بغير سوچي سمجھي عورتن کي ماريو وڃي ٿو. هن نظام جي وڌڻ ۽ نه ختم ٿيڻ جا ڪيترائي ڪارڻ آهن جنهن ۾ اهم ڪارڻ سرداري ۽ وڏيرائي نظام آهي،اگر ڪٿي به ڪا عورت ڪارنهن الزام ۾ ماريو وڃي ٿي،ته اتان جا وڏيرا ان ڏوهي يعني خوني کي سزا ڏيڻ جي بدران ان جي پٺ ڀرائي ڪن ٿا.ان ڏوهي کي جيل ۾ داخل ٿيڻ لاءِ به پوري ڪوشش ڪن ٿا وڏيرائي نظام جي ڪري سنڌ ۾ قبائلي تقرار وڌي ويا آهن.قبائلي جهيڙا ڪرائڻ ۾ وڏو هٿ آهي ڌارين کي هٿيار پهچائڻ کان وٺي پوليس ۾ ڪوڙا ڪيس ڪري بيگناھ ماڻهون کي ٻڌرائڻ تائين وڏيرا شامل آهن هن وڏيرائي نظام جي ڪري هزارين ماڻهون پنهنجن حقن کان محروم ٿي ويا آهن،وڏيرائي نظام جي ڪري ڪنهن به برادري جو مخ يا سربراه اتان جو وڏيرو هوندو آهي جنهن ۾ وڏيري کي جئين وڏي ماڻهن جو حقن جو فيصلو ڪري وڏيرائي نظام جي ڪري هزارين ٻار تعليم جهڙي زيور کان محروم آهن.

نالو ____________ امجد علي کوسو

ڪلاس__________ بي ايس پارٽ ٿري

رول نمبر________ ٽوڪي سيونٽين ايم سي _16